Daha çok yaşlı geminin hurdaya çıkarılma ihtiyacı ve mümkün olduğu kadar çok yeni inşa kontrat iptali, 2009 yılının sonlarına yaklaştığımız bugünlerde kuru yük piyasasının selameti açısından daha da zorunlu hale geliyor.
Bilindiği gibi, küresel ekonomik krizden etkilenen ve Haziran 2008’de ulaştığı tüm zamanların en yüksek seviyelerinden Aralık 2008’de son oniki yılın en düşük seviyesine gerileyen navlun piyasasındaki büyük istikrarsızlık, deniz taşımacılığı hizmetlerine uluslararası talebin Çin hariç azalması ve son derece yüksek miktarlarda olan yeni inşa gemi teslimlerindeki belirsizlik sonucunda ortaya çıkmıştı.
2009-2011 yılları arasındaki periyot için dünya sipariş defteri daha önce görülmedik bir biçimde 2008 yılı sonundaki mevcut dünya filosunun yüzde 63’üne ulaştı. Allied Shipbroking’in raporuna bu yıl boyunca 690 kuru yük gemisinin teslim edilmesi beklenirken gelecek yıl bu sayı 1,273 gemi ile neredeyse ikiye katlanıyor. 2011 yılında ise teslim edilecek kuru yük gemisi sayısı 940’a düşerken 2012’de bu sayı 345’e kadar iniyor.
Armatörlerin geciktirme talepleri doğrultusunda ve finans problemleri nedeniyle tersanelerin siparişleri yetiştirmede yaşadıkları güçlükler sonucunda, bu yılın ilk yarısında yeni inşa gemi teslimleri sınırlı düzeylerde kaldı. The Baltic and International Maritime Council (BIMCO) tarafından açıklanan rakamlara göre dünya deniz ticaret filosu bu yıl yüzde 4,2 genişledi. Bu yıl beklenen kuru yük gemisi toplam arz miktarı 71.3 milyon dwt, aktif filonun yüzde 17’si. Bu yıl ilk yedi ay teslim edilen yeni inşa gemi kapasitesi şimdiden 2008 yılında gerçekleştirilen teslimlerin toplamını aştı. 46.1 milyon dwt yılın son 5 ayında hizmete girmesi beklenen kuru yük gemi kapasitesini oluşturuyor. Yılın ilk yedi ayında teslimi gerçekleştirilen aylık gemi kapasitesi ortalaması 3.5 milyon dwt oldu. Eğer planlı teslimlerin tümü gerçekleşirse son 5 ayda ortalama yeni inşa teslim kapasitesi 9 milyon dwt’ye ulaşacak. Bu hesaplamaya kalan teslimlerdeki muhtemel gecikmeler de eklendi.
Bütün bu faktörlere rağmen 2009’un ilk yarısında Çin’in ham madde talebindeki dinamik artışın etkisiyle piyasa toparlandı ve bunun sonucunda Baltık Dry Endeks 4000 puanlara çıkarken navlun kazançları Aralık 2008’deki en düşük seviyesinin yüzde 600 üzerine çıktı. Anılan dönemde Çin’de yaşanan liman sıkışıklıkları da dünya tonaj mevcudiyetinin azalmasına sebep oldu. Bu durum tonaj arzının kuru yük piyasasına getirdiği baskıyı azalttı ve navlun kazançlarını nispeten tatminkar duruma getirdi.
Ancak bu faktörler navlun fiyatlarının tatminkar seviyelerde kalması için kafi değil. Büyük ihtimalle Çin’den gelen talep yılın kalan kısmı için ilk altı aydaki kadar güçlü olmayacak. Ağustos ayında temmuz ayına göre Çin demir cevheri ithalatı yüzde 14, kömür ithalatı yüzde 15 düştü. Diğer ülkelerden olan talepteki düzelmenin ise, şayet bu ülkelerin ekonomileri iyileşmeye başlarsa, ılımlı düzeylerde kalması beklenmekte.
Yunanistan Ulusal Bankası tarafından hazırlanan bir raporda yer alan tahminlere göre yeni inşa gemi sipariş iptalleri toplam sipariş defterinin yüzde 40’ına ulaşacak, bu da yaklaşık 100 milyon dwt kapasitenin hizmete girmeyeceği anlamına geliyor. Buna ilaveten 70 milyon dwt tutarında yaşlı geminin hurdaya çıkarılması bekleniyor. Bu yıl şimdiye kadar 6.8 milyon dwt hizmet dışına çıkarıldı. Kuru yük filosunun potansiyeli nedeniyle bu sayı daha da artacak. Ayrıca geçen dönem içinde çok düşük olan hurdaya çıkarma işlemi nedeniyle filonun 67.5 milyon dwt’si 25 yaş ve üstünde.
Şayet hurdaya çıkarılacak gemi tonajı artırılırsa ve yeni inşa kontratlarının iptal edilmesi konusunda armatörler tarafından agresif bir politika izlenirse, nisbeten kısa sayılacak bir süre içinde kuru yük piyasasında kademeli bir iyileşme olabilir ve navlun fiyatları kabul edilebilir seviyelere dönebilir. Diğer bir ifadeyle bu yıla göre daha iyi bir 2010 ve daha da iyi geçecek bir 2011 yılı onu takip edebilir.
MARVEL DANIŞMANLIK VE DENİZCİLİK A.Ş.
