Irak ve Ukrayna’da şiddetlenen çatışmalar petrolün ateşini yakmaya devam ediyor. Türk lirasının değer kaybı sürerken Borsa İstanbul’da yaşanan gelişmeler endişe veriyor
IŞİD teröristlerinin 10 Haziran’da önce Musul’u ele geçirmesi ve arkasından Irak’ın kuzeyinde bulunan ülkenin en büyük rafinerisi Baiji’ye saldırması, diğer yandan da Ukrayna birlikleriyle Rusya yanlısı ayrılıkçılar arasında şiddetli çatışmaların başlamasıyla petrol fiyatları 115 dolar ile dokuz ayın en yükseğine tırmandı. Petrol fiyatları ile ilgili olarak Irak’taki gelişmeler yakından izleniyor. Irak petrol arzının yaklaşık 2/3’ünün güneyden elde edildiği düşünülürse, mevcut ortamda arz ile ilgili büyük endişelerin olmaması gerektiği yorumları yapılıyor. Ancak buna karşın beklentiler Brent cinsi varil fiyatının 120 dolara gidebileceği yönünde. Yüksek petrol fiyatları, Türkiye başta olmak üzere Kırılgan 5’li (Brezilya, Türkiye, Hindistan, Endonezya ve Güney Afrika) ülkelerinin piyasalarını perişan ediyor. Son günlerde uluslararası bankaların yatırım önerilerinde de Türkiye ve Rusya’ya yönelik olumsuz yorumlar başı çekiyor.
Türkiye’ye maliyeti
2.2 milyar doları bulabilir
Haziran’ın son 3 haftasında petrol fiyatları yüzde 5.1 arttı. Fiyatların bu seviyede kalmasının Türkiye’ye maliyetinin bir yılda yaklaşık 2.2 milyar dolar olması bekleniyor. Çünkü petrol fiyatlarındaki 1 dolarlık artışın Türkiye’ye yıllık maliyetinin 400 milyon dolar civarında olduğu hesaplanıyor. Petrol fiyatlarının beklenildiği gibi 120 dolara çıkması durumunda ise Türkiye’ye yıllık faturasının 4.5 milyar dolarları bulması söz konusu. Yani kuzeyde Ukrayna, Güneydoğu’da da Irak’ta yükselen tansiyon Türkiye ekonomisini ve ticaretini hatırı sayılır derecede olumsuz etkiliyor.
12 milyar dolarlık ihracat
Irak’ta yaşanan iç savaş en çok ihracatı vuruyor. Çünkü ekonomik olarak Kuzey Irak ikinci ihraç pazarımız. Türkiye’nin bölgeye 12 milyar dolar kayıtlı ihracatı bulunuyor. Kayıt dışının da yoğun bir şekilde ticarette söz konusu olduğu göz önüne alındığında bu rakamın daha da yüksek olduğu biliniyor. 12 milyar doların ihracatın içinde Türkiye, yumurta ihracatının yüzde 90’ını, beyaz et ihracatının yüzde 70’ini, demir çelik ihracatının yüzde 15’ini, çimento ihracatının yüzde 20’sini Kuzey Irak’a yapıyor.
Hükümet cephesinden gelen açıklamalarda “Şu ana kadar ihracatta çok büyük bir aksama yoktur, ama tabi ki etkilenme, yavaşlama vardır” denilse de ülkede her geçen gün çatışmaların yükselmesi ihracatta çok büyük aksamalar olabileceği şeklinde yorumlanıyor.
FITCH: Petrol yüksek
kalırsa cari açıkta
iyileşme yavaşlar
Petrol fiyatlarındaki artışın Türkiye’ye olumsuz etkisi kredi derecelendirme kuruluşlarının da raporlarına hemen yansıdı.Fitch Ratings’in Kıdemli Direktörü Paul Rawkins, Irak’taki gelişmeler doğrultusunda petrol fiyatlarında sert bir yükseliş olması ve bu seviyelerde uzun süre kalması halinde Türkiye’de son aylarda görülen cari açıktaki iyileşmenin yavaşlayabileceğini kaydetti. Rawkins, “Türkiye’nin halen cari açığı yüksek seviyede ve bunun gibi dış şoklara karşı hassas” değerlendirmesi ile dikkat çekti. Irak’ın 12 milyar dolar ile en büyük ikinci ihracat pazarı olmasının yanı sıra petrol fiyatlarının yükselmesini cari açığı olumsuz etkilemesi nedeniyle artan jeopolitik riskten en fazla etkilenen ülke de Türkiye oldu. Türk Lirası diğer gelişmekte olan ülke para birimlerine göre daha çok değer kaybederken dolar Irak’ta çatışmaların şiddetlendiği 10 Haziran’dan sonra yaklaşık 7 kuruş tırmandı ve 2.13 lira seviyelerinin üzerine çıktı.
Artan para girişiyle 81 bin 672 puana kadar yükselen ve yeniden 90 bin puanların konuşulmaya başlandığı Borsa İstanbul ise IŞİD’in Musul’daki Türk Konsolosluğuna baskın düzenlemesinden bu yana satış yiyor. Borsa o tarihten bu yana 78 bin puan seviyelerine çakılmış durumda. Irak ve Ukrayna’da yaşanan çatışmalar altın diyatlarını da hareketlendirdi. 10 Haziran’dan sonra yükselişe geçen altın fiyatları 64 dolar birden yükselerek 1.315 dolara ulaştı. Altın fiyatlarında 1.350 dolarlar yeniden konuşulmaya başlandı.
