Sandık çıkış anketlerine göre İşçi Partisi Lideri Keir Starmer Cuma sabahı İngiltere’nin 58. başbakanı olarak atanacak. Ayrıca İşçi Partisi’nin 410 sandalye kazanarak 170’lik çoğunluk elde etme yolunda olduğunu gösteriyor. 131 sandalye kazanan Muhafazakar Parti için 1997’deki 165 sandalyelik sonuçlardan bile kötü olduğu görünüyor. Bu, İşçi Partisi için ezici bir zafer demek. Nigel Farage’ın Reform Partisi de 13 sandalye kazanıyor. Bu, İngiltere’deki popülist sağ siyaset için bir dönüm noktası olabilir
Muhafazakar Parti’nin uzun yıllar süren iktidarı ağır bir seçim yenilgisiyle beraber sona eriyor. Liz Truss ve Rishi Sunak gibi kariyerist politikacıların izlediği aşırı popülist siyaset “siyaset tarihinin en başarılı partisi” olarak bilinen Tory’leri; çıkış anketlerine göre tarihinin en ağır seçim hezimetini yaşamasına sebep oldu.
2019’daki beklenenin üzerinde gelen seçim zaferinin ardından Boris Johnson başbakanlık koltuğunu oturmuştu. Pandemi kısıtlamalarının yaşandığı günlerde patlayan skandalın ardından Johnson görevini bırakmak zorunda bırakıldı ve yerine Dışişleri Bakanı Liz Truss geldi. Truss, sadece 49 gün süren başbakanlığıyla ülke tarihinin en kısa süreli başbakanı olduktan sonra ise Rishi Sunak başbakanlık koltuğunun yeni sahibi oldu. Ancak Sunak da kamuoyu yoklamalarındaki düşüşün önüne geçemedi ve geçtiğimiz aylarda seçim tarihi ilan etmek zorunda kalmıştı.
Kıta Avrupası’nın büyük bir kısmı ve tabii ki Amerika Birleşik Devletleri kararlı bir şekilde sağ politikacılara teslim olurken, Britanya’nın dümenine solcular oturdu. Dahası, İşçi Partisi bir sonraki seçimlere de bölünmüş bir Muhafazakar Parti, Matthew Goodwin’in siyasi oluşumu, Dominic Cummings’in Başlangıç Partisi ve hali hazırdaki Reform’un dahil olduğu bölünmüş bir Sağ ile mücadele edecek. Dar Bölge Sistemi olarak bilinen ve her seçim bölgesi için seçime katılan her siyasi partinin bir milletvekili adayı belirlediği bir seçim sistemine sahip olan Britanya’da, birinci partinin doğal olarak oldukça avantajı bulunuyor.
Soğuk Savaş’tan itibaren en büyük Muhafazakar zaferinin kazanıldığı 2019 seçimlerinden bu yana, böyle bir durumun ortaya çıkması ise beklenenin aksine pek de şaşırtıcı değil. Pandemi, düzensiz göç, enflasyon, Brexit sürecinin kötü yönetilmesi gibi sebepler Keir Starmer liderliğindeki İşçi Partisi’ne modern zamanların en büyük seçim zaferlerinden birini kazandırdı. Bu, Margaret Thatcher ve Tony Blair gibi İngiliz siyasetinin iki farklı kanadını temsil eden iki büyük siyasetçisinin erişemediği bir zafer.
Brexit kampanyasıyla ön plana çıkan ve büyük bir Donald Trump hayranı olan Nigel Farage’ın hedefleri ise farklı. Farage, gözünü Muhafazakar Parti liderliğine dikmiş durumda ve bunu hiçbir şekilde saklama gereği duymuyor. Aynı Brexit kampanyasında olduğu gibi yine riskli bir strateji belirledi ve bu seçimlerde Muhafazakar Parti’nin parlamentodaki ağırlığını neredeyse yarı yarıya azaltmayı hedefledi. Görünen o ki bunda da başarılı olmuş görünüyor. Hedeflerinin bundan sonraki basamağı ise ülkedeki en önemli sağ siyasetçi olmak ve Muhafazakar Parti liderliğini ele geçirmek. İzleyeceği stratejiler arasında resmi bir birleşme, yeni parti tarafından yeni bir lider seçilmesi, kitlesel üyelik kampanyası, yeni bir parti başkanı ve yeni sağcı politikalar olacağı tahmin ediliyor.
Bundan sonra Birleşik Krallık siyasetini ne bekliyor?
Birleşik Krallık Parlamentosu’nda üyelerinin seçim yoluyla belirlendiği Avam Kamarası’nın 650 sandalyesi var; bunların 543’ü İngiltere’de, 57’si İskoçya’da, 32’si Galler’de ve 18’i Kuzey İrlanda’da. 650 seçim bölgesindeki oyların gece boyunca sayılması ve kesin sonuçların ertesi sabah 3 ile 5 arasında belli olması bekleniyor ancak tablonun seçim akşamı netleşmesi gayet olası.
20. Yüzyılın başından itibaren geçerli bazı rekorların bu gece güncellenmesi de bekleniyor. Tek partili bir iktidarın 1924’ten bu yana en büyük çoğunluğa ulaşması. Bir partinin en fazla koltuğu kazanması. Muhafazakar Parti’nin en düşük oy oranını alması gibi.
Mevcut başbakan Rishi Sunak’ın yarın sabah Buckingham Sarayı’na giderek Kral Charles’a istifasını vermesi gerekiyor. Daha sonra Keir Starmer, Saray’a giderek Kral’dan hükümeti kurma konusunda davet alacak.
Önümüzdeki günlerde ise Starmer’ın mevzuata göre bakan atamalarına başlaması bekleniyor. Ayrıca İngiltere’nin dört nükleer denizaltı komutanına, kendisinin komuta edememesine yol açacak kapsamlı bir saldırı olması durumunda nasıl yanıt vereceklerini anlatan “son çare mektupları” yazacak.
Müstakbel başbakan Keir Starmer, 2020 yılında parti bünyesinde bir anayasa komisyonu kurmuştu. 2022 yılında tamamlanan raporun halka açıklanması sırasında ise seçilmesi halinde “Westminster’dan İngiliz halkına şimdiye kadarki en büyük iktidar transferini” yapacağını vaat etmişti. Raporda Lordlar Kamarası gibi Birleşik Krallık siyaset geleneğinin en önemli kurumlarından birini kaldırmak dahil oldukça radikal başlıklar bulunuyor.
“Yeni Bir Britanya” başlığının verildiği raporda ayrıca İngiliz belediye başkanlarına, yerel yönetimlere ve devredilmiş hükümetlere yeni ekonomik yetkiler verilmesi önerileri de dahil olmak üzere onlarca öneri de bulunmaktadır. Londra’daki gücün geri kalan İngiltere’ye devredilmesi olarak özetlenebilecek öneriler arasında birçok şaşırtıcı madde yer almaktadır.
Ancak seçmenlerin ana oy verme motivasyonunu ekonomi oluşturmaktadır. Özellikle pandeminin getirmiş olduğu enflasyonun kontrol altına alınamaması, düşük büyüme oranları, düşük ücretler, gelir adaletsizliğinin her geçen gün acımasızca artması ve elbette Brexit’in ekonomik etkilerinin düşünüldüğünden ağır olması Britanyalıların en önemli oy verme davranışlarını oluşturmaktadır. Mikro yönetim alışkanlıklarının bozulması ve piyasalara olduğundan fazla açık çek verilmesi, kamu politikalarının başarısızlığıyla sonuçlanmasına da yol açmıştır. Bunların yanı sıra, düzensiz göçün kontrolden çıkmasının de ekonomik etkileri ağırlaşmaktadır.
Muhafazakar Parti’nin seçimlerde alınacak hezimeti önceden kestirdikten sonraki en önemli stratejisi, İşçi Partisi’nin “yeteri kadar” değişime olanak sağlayacak kadar büyük bir çoğunluğa sahip olmamasıydı. Yenilgiyi peşinen kabul eden bu anlayış, parti tabanını Farage’a kaptırmasındaki önemli sebeplerden biri oldu. Kıl payı çoğunluk sahibi olarak ülkeyi yönetmekle, parlamentoyu domine ederek kazanmak arasında hem psikolojik hem de meşruiyet açısından elbette büyük farklar var.
İşçi Partisi’nin maliye politikalarında ise net bir söylemek için henüz erken. Beş yıl içinde 1,5 milyon ev teslim etmek ve özel sermaye ile ortak finanse edilen temiz enerji projeleri yapmak gibi genel çerçeveler var. İngiliz finans çevreleri uzun süredir İşçi Partisi hükümetini fiyatladıkları için şok bir dalga beklenmiyor. Büyük bir çoğunluğa sahip istikrarlı bir hükümet, son sekiz yıllık İngiliz siyasi kargaşasından sonra İngiltere varlıkları için şüphesiz bir artı olarak da görülüyor. İngiltere’de istikrarlı bir hükümet ihtimali, tahvillerin ve poundun daha iyi performans göstermesine de sebep olacaktır.
Starmer ayrıca beş görevin önceliği olduklarını söylüyor: 1- G7 içerisindeki en yüksek sürdürülebilir ekonomik büyümeye sahip olmak ve ilk 100 günde bir ev inşa patlaması gerçekleştirmek. 2- Starmer, net sıfıra giden yolu hızlandırma amacıyla GB Energy adlı bir kurumu kuracak ve yeşil enerji dönüşüme odaklanacak. 3- Adalet sistemindeki ceza uygulamaları hakkında reformlara girişilecek. 4- Uzun süredir iflasın eşiğinde duran Ulusal Sağlık Sistemi’ni düzeltmek. 5- Çocuk bakımı ve eğitimini iyileştirmek için daha fazla öğretmen ve kreş sağlamak.
Keir Starmer, seçim gününün sabahında “Bugün, Britanya’da yeni bir sayfa açılabilir” demişti. Görünen o ki Britanya’da bir dönem gerçekten sona erdi. Starmer, İskoç Ulusal Partisi’nin bir fon skandalının ardından kendi kendini yok etme yoluna girmesinin ardından İskoçya’da da İşçi Partisi oldukça güçlü bir sonuç elde etti.
Bu haberin/makalenin/çevirinin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
